Mô hình kinh tế của internet đang trải qua những thay đổi. Khi mạng lưới mở dần sụp đổ thành một "thanh nhập liệu", chúng ta phải xem xét: Liệu AI có dẫn đến một internet mở, hay sẽ giảm nó thành một mê cung mới của các bức tường thanh toán? Và ai sẽ kiểm soát tất cả những điều này - các công ty tập trung lớn, hay cộng đồng người dùng rộng lớn?

Đây chính là nơi mà công nghệ mã hóa có thể can thiệp. Chúng tôi đã thảo luận về sự giao thoa giữa AI và mã hóa nhiều lần; nói một cách đơn giản, blockchain là một cách mới để xây dựng các dịch vụ và mạng internet phi tập trung, trung lập về cấu trúc, và có thể được sở hữu bởi người dùng. Chúng cung cấp một sự cân bằng đối với xu hướng tập trung ngày càng rõ rệt trong các hệ thống AI hiện tại, giúp đạt được một internet mở và mạnh mẽ hơn bằng cách thương lượng lại các mối quan hệ kinh tế đứng sau các hệ thống.

Ý tưởng rằng "mật mã học có thể giúp xây dựng các hệ thống AI tốt hơn, và ngược lại" không phải là mới - nhưng nó thường thiếu một định nghĩa rõ ràng. Một số lĩnh vực giao thoa, chẳng hạn như xác minh "bằng chứng về nhân loại" trong bối cảnh việc áp dụng rộng rãi các hệ thống AI giá rẻ, đã bắt đầu thu hút sự chú ý của các nhà phát triển và người dùng. Một số trường hợp sử dụng khác có thể mất nhiều năm hoặc thậm chí hàng thập kỷ để đạt được. Do đó, trong bài viết này, chúng tôi đã biên soạn 11 trường hợp sử dụng thực tiễn tại giao điểm của AI và mật mã học, nhằm thúc đẩy các cuộc thảo luận sâu sắc về các câu hỏi như "cái gì là khả thi" và "những thách thức nào vẫn cần được giải quyết." Những trường hợp sử dụng này dựa trên các công nghệ đang được phát triển, cho dù chúng liên quan đến việc xử lý các khoản micropayment khổng lồ hay đảm bảo rằng con người có thể duy trì mối quan hệ với AI trong tương lai.

nhận dạng (DANH TÍNH)

Dữ liệu bền vững và ngữ cảnh trong tương tác AI

Tác giả: Scott Duke Kominers

Trí tuệ nhân tạo sinh tạo dựa vào các phương pháp dữ liệu, nhưng trong nhiều kịch bản ứng dụng, ngữ cảnh (tức là, trạng thái và thông tin nền liên quan đến một tương tác cụ thể) cũng quan trọng không kém, nếu không muốn nói là quan trọng hơn.

Lý tưởng, một hệ thống AI (dù là một tác nhân, giao diện LLM hay các ứng dụng khác) nên có khả năng ghi nhớ loại dự án bạn đang làm, phong cách giao tiếp của bạn, các ngôn ngữ lập trình ưa thích của bạn, và nhiều chi tiết khác. Tuy nhiên, trên thực tế, người dùng thường cần phải tái tạo lại ngữ cảnh này qua các phiên khác nhau của cùng một ứng dụng (ví dụ, khi bạn bắt đầu một phiên ChatGPT hoặc Claude mới), chưa kể đến khi chuyển đổi giữa các hệ thống khác nhau.

Hiện tại, ngữ cảnh giữa các ứng dụng AI sinh tạo khác nhau cơ bản là không thể chuyển nhượng.

Với sự trợ giúp của blockchain, các hệ thống AI có thể lưu trữ các yếu tố ngữ cảnh quan trọng như các tài sản kỹ thuật số bền vững, tải chúng mỗi khi một phiên được khởi tạo và cho phép chuyển giao liền mạch giữa nhiều nền tảng AI. Hơn nữa, blockchain có thể là giải pháp công nghệ duy nhất vừa tương thích với tương lai vừa nhấn mạnh một cách nội tại khả năng tương tác, đây là những thuộc tính cốt lõi của các giao thức blockchain.

Một kịch bản ứng dụng tự nhiên là các trò chơi và phương tiện truyền thông liên quan đến AI, nơi sở thích của người dùng (từ độ khó của trò chơi đến các phím tắt) có thể giữ nguyên trên các trò chơi và môi trường khác nhau. Tuy nhiên, một kịch bản có giá trị hơn nằm ở các ứng dụng dựa trên kiến thức, nơi AI cần hiểu kiến thức mà người dùng đã nắm vững và phương pháp học của họ; hoặc trong các ngữ cảnh sử dụng AI chuyên biệt hơn, chẳng hạn như lập trình. Mặc dù một số công ty đã phát triển các robot AI tùy chỉnh có thể duy trì ngữ cảnh trong một phạm vi nhất định, nhưng ngữ cảnh này thường không thể được chuyển giao giữa các hệ thống AI khác nhau trong cùng một công ty.

Các công ty vừa mới bắt đầu nhận ra vấn đề này. Hiện tại, giải pháp gần nhất với một giải pháp toàn cầu là một robot tùy chỉnh với ngữ cảnh cố định. Hơn nữa, trong nền tảng, việc chia sẻ ngữ cảnh giữa các người dùng khác nhau cũng bắt đầu xuất hiện ngoài chuỗi. Ví dụ, nền tảng Poe cho phép người dùng cho thuê các robot tùy chỉnh của họ cho người khác.

Bằng cách di chuyển hành vi như vậy lên blockchain, chúng ta có thể chia sẻ một "lớp ngữ cảnh" bao gồm tất cả các yếu tố chính của hành vi kỹ thuật số của chúng ta với các hệ thống AI mà chúng ta tương tác. Các hệ thống AI sẽ có khả năng ngay lập tức hiểu được sở thích của chúng ta, điều chỉnh và tối ưu hóa trải nghiệm tương tác của chúng ta tốt hơn. Ngược lại, cũng giống như việc đăng ký tài sản trí tuệ trên blockchain, việc cho phép AI tham khảo ngữ cảnh bền vững trên blockchain cũng sẽ kích thích một loại tương tác thị trường mới xung quanh các gợi ý và mô-đun thông tin. Ví dụ, người dùng có thể trực tiếp ủy quyền hoặc kiếm tiền từ chuyên môn của họ trong khi vẫn giữ quyền sở hữu dữ liệu. Tất nhiên, việc chia sẻ ngữ cảnh cũng sẽ mở ra nhiều khả năng mà chúng ta chưa tưởng tượng ra.

Nhận diện chung cho trí tuệ nhân tạo

Tác giả: Sam Broner

Xác định, mà đề cập đến hồ sơ chính thức về "ai" hoặc "cái gì", là cấu trúc nền tảng thầm lặng hỗ trợ cho việc khám phá, tổng hợp và hệ thống thanh toán kỹ thuật số ngày nay. Vì các nền tảng vận hành những cơ sở hạ tầng này ẩn sau hậu trường, chúng ta chỉ có thể trải nghiệm sự hiện diện của nó trong sản phẩm hoàn chỉnh: Amazon gán các mã định danh duy nhất (ASIN hoặc FNSKU) cho các sản phẩm, trưng bày chúng theo cách tập trung và giúp người dùng khám phá và thực hiện thanh toán; Facebook cũng tương tự: xác định người dùng là cơ sở cho các gợi ý nội dung của nó, hiển thị sản phẩm trên Marketplace và khám phá nội dung và quảng cáo tự nhiên.

Nhưng khi các trí tuệ AI tiến hóa, tình huống này sẽ thay đổi. Các doanh nghiệp đang sử dụng trí tuệ AI trong nhiều kịch bản như dịch vụ khách hàng, logistics và thanh toán, và các hình thức nền tảng đang chuyển từ một giao diện đơn lẻ sang các hệ thống phân tán, đa nền tảng và đa thiết bị. Những trí tuệ này sẽ tích lũy bối cảnh sâu sắc để hoàn thành nhiều nhiệm vụ hơn cho người dùng. Nếu sự nhận diện của một trí tuệ nhất định chỉ gắn liền với một nền tảng hoặc thị trường, nó sẽ gặp khó khăn trong việc hoạt động ở các kịch bản quan trọng khác—chẳng hạn như các cuộc trò chuyện qua email, các kênh Slack, hoặc các sản phẩm khác.

Do đó, các tác nhân AI cần một "hộ chiếu" thống nhất, có thể chuyển nhượng. Nếu không, chúng ta sẽ không thể xác định phương thức thanh toán của chúng, xác nhận phiên bản của chúng, truy vấn khả năng của chúng, biết chúng đại diện cho ai, hoặc theo dõi uy tín của chúng trên các nền tảng khác nhau. Việc xác định một tác nhân nên bao gồm các chức năng của một ví, một đăng ký API, một nhật ký thay đổi và bằng chứng xã hội—để bất kỳ giao diện nào (dù là email, Slack, hay một tác nhân khác) có thể nhận diện và tương tác với nó một cách nhất quán.

Không có nguyên tắc "nhận dạng" thống nhất, và mỗi tích hợp phải xây dựng cấu trúc cơ sở từ đầu, với các cơ chế vẫn phụ thuộc vào may rủi. Người dùng cũng mất ngữ cảnh khi chuyển đổi giữa các nền tảng khác nhau.

Chúng ta đang ở giai đoạn mà chúng ta có thể "thiết kế lại hạ tầng đại lý từ những nguyên tắc cơ bản." Vậy, làm thế nào để chúng ta xây dựng một lớp nhận diện phong phú hơn, trung lập hơn so với các bản ghi DNS? Chúng ta không nên xây dựng lại các "nền tảng đơn thể" mà kết hợp nhận diện, khám phá, tổng hợp và thanh toán cùng nhau; thay vào đó, các đại lý nên có khả năng tự do nhận thanh toán, liệt kê khả năng và cùng tồn tại trong nhiều hệ sinh thái mà không phải lo lắng về việc bị khóa vào một nền tảng duy nhất.

Điều này chính xác là nơi mà những điểm nổi bật của sự kết hợp giữa AI và tiền điện tử nằm: "tính khả thi không cần sự cho phép" do các mạng blockchain cung cấp giúp các nhà phát triển tạo ra các tác nhân hữu ích hơn và trải nghiệm người dùng tốt hơn.

Tất nhiên, hiện tại những nền tảng tích hợp theo chiều dọc (như Facebook hoặc Amazon) vẫn cung cấp trải nghiệm người dùng tốt hơn—bởi vì một trong những phức tạp trong việc tạo ra các sản phẩm chất lượng cao là đảm bảo rằng tất cả các mô-đun hoạt động cùng nhau một cách liền mạch từ trên xuống dưới. Nhưng chi phí cho sự tiện lợi này cũng cao. Đặc biệt khi chi phí xây dựng, tổng hợp, kiếm tiền và phân phối các tác nhân tiếp tục giảm, và phạm vi ứng dụng của các tác nhân tiếp tục mở rộng, một lớp nhận dạng đáng tin cậy và trung lập sẽ cấp cho các doanh nhân một "hộ chiếu" chủ quyền thực sự và khuyến khích nhiều sự khám phá và đổi mới trong phân phối và thiết kế.

Nhận diện "người thật" tương thích với tương lai

Tác giả: Jay Drain Jr. và Scott Duke Kominers

Khi AI trở nên phổ biến hơn—dù là điều khiển robot và các tác nhân thông minh trong các tương tác trực tuyến hoặc tạo ra deepfake và thao túng mạng xã hội—mọi người đang thấy ngày càng khó khăn để phân biệt xem đối tác tương tác trực tuyến của họ có phải là những cá nhân thực sự hay chương trình. Sự suy giảm niềm tin này không phải là một tương lai xa; nó đã âm thầm đến. Từ bot bình luận trên X (trước đây là Twitter) đến bot trên các ứng dụng hẹn hò, ranh giới giữa thực tế và ảo đang trở nên mờ nhạt. Trong một môi trường như vậy, Chứng minh nhân thân (PoP) đang dần nổi lên như một cơ sở hạ tầng quan trọng.

Một trong những cách hiện tại để xác minh rằng một người là con người là sử dụng danh tính kỹ thuật số (chẳng hạn như hệ thống danh tính tập trung được sử dụng bởi TSA ở Hoa Kỳ). Danh tính kỹ thuật số bao gồm nhiều thông tin mà người dùng có thể sử dụng để xác minh danh tính của họ—tên người dùng, mã PIN, mật khẩu, xác thực bên thứ ba (như hồ sơ công dân hoặc tín dụng), và các chứng chỉ khác. Giá trị của việc phi tập trung là rõ ràng ở đây: khi dữ liệu này được quản lý tập trung, người phát hành danh tính có thể thu hồi quyền truy cập, tính phí, hoặc thậm chí hỗ trợ trong việc giám sát; trong khi đó, sự phi tập trung đảo ngược cấu trúc này, cho phép người dùng thay vì nền tảng kiểm soát danh tính của chính họ, làm cho nó an toàn hơn và ít có khả năng bị kiểm duyệt.

Khác với các hệ thống xác thực truyền thống, cơ chế "Chứng minh về Nhân thân" phi tập trung (chẳng hạn như hệ thống ID thế giới của Worldcoin) cho phép người dùng tự quản lý và lưu trữ dữ liệu xác thực của họ theo cách thân thiện với quyền riêng tư và trung lập về niềm tin để xác minh rằng họ là những người thật. Giống như giấy phép lái xe, một khi PoP được cấp phát, nó có thể được sử dụng trên bất kỳ nền tảng nào, bất cứ lúc nào, ở bất cứ đâu. PoP dựa trên blockchain này do đó sở hữu khả năng tương thích trong tương lai, điều này được phản ánh trong hai khía cạnh:

Tính di động: PoP tuân theo các giao thức mở và có thể được tích hợp vào bất kỳ nền tảng nào. Việc xác định danh tính được kiểm soát bởi người dùng và được xây dựng trên cơ sở hạ tầng công cộng, làm cho nó hoàn toàn có thể di chuyển, cho phép bất kỳ nền tảng hiện tại hoặc tương lai nào kết nối.

Khả năng truy cập không cần phép: Bất kỳ nền tảng nào cũng có thể độc lập lựa chọn để xác định nhận dạng PoP mà không cần ủy quyền thông qua một API tập trung, từ đó tránh được nguy cơ một số trường hợp sử dụng bị từ chối.

Thách thức chính trong lĩnh vực này hiện nay nằm ở việc người dùng chấp nhận: mặc dù chúng ta chưa thấy một trường hợp sử dụng thực tế quy mô lớn nào cho việc chứng nhận danh tính, nhưng chúng tôi tin rằng một khi số lượng người dùng đạt đến một khối lượng quan trọng, và với một số đối tác quan trọng và một số "ứng dụng sát thủ" thúc đẩy điều này, việc chấp nhận PoP sẽ tăng tốc nhanh chóng. Mỗi ứng dụng tích hợp một tiêu chuẩn PoP nhất định sẽ nâng cao giá trị thực tiễn của việc xác định đó, từ đó thu hút nhiều người dùng hơn để yêu cầu xác định đó, điều này sẽ khuyến khích nhiều ứng dụng hơn tích hợp tiêu chuẩn đó do sự gia tăng của cơ sở người dùng, tạo ra một hiệu ứng mạng tăng nhanh. (Và vì danh tính trên chuỗi được thiết kế cho khả năng tương tác, hiệu ứng này sẽ còn mạnh mẽ hơn.)

Chúng tôi đã thấy một số ứng dụng và dịch vụ tiêu dùng chính thống, đặc biệt trong các lĩnh vực trò chơi, mạng xã hội và hẹn hò, thông báo hợp tác với World ID để giúp người dùng xác nhận rằng họ đang đối mặt với những người thực, và thậm chí là người thực cụ thể mà họ mong đợi. Đồng thời, các giao thức nhận dạng mới liên tục xuất hiện, chẳng hạn như Dịch vụ Chứng thực Solana (SAS). Mặc dù SAS bản thân không phải là một nhà phát hành PoP, nhưng nó cho phép người dùng liên kết riêng tư dữ liệu ngoài chuỗi (chẳng hạn như xác minh KYC hoặc các điều kiện đầu tư cần thiết cho việc tuân thủ) với ví Solana của họ, từ đó đặt nền tảng cho việc xây dựng một hệ thống danh tính phi tập trung.

Tất cả những dấu hiệu này đều chỉ ra rằng điểm bùng phát của PoP phi tập trung có thể sắp đến.

Ý nghĩa của PoP không chỉ là "cấm bot"; nó là một cơ chế chính xác phân định ranh giới giữa mạng lưới con người và mạng lưới AI. Nó cho phép người dùng và ứng dụng phân biệt rõ ràng giữa "đây là sự tương tác giữa con người" và "đây là sự tương tác giữa con người và máy móc", từ đó mang lại trải nghiệm an toàn hơn, xác thực hơn và lành mạnh hơn cho thế giới kỹ thuật số.

Cơ sở hạ tầng phi tập trung của AI

Cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung của AI (DePIN)

Tác giả: Guy Wuollet

Mặc dù AI là một dịch vụ kỹ thuật số, sự phát triển của nó ngày càng bị hạn chế bởi hạ tầng vật lý. Mạng lưới Hạ tầng Vật lý Phi tập trung (DePIN) như một mô hình mới để xây dựng và vận hành các hệ thống thế giới thực đang giúp dân chủ hóa hạ tầng tính toán mà sự đổi mới AI phụ thuộc vào, làm cho nó rẻ hơn, bền bỉ hơn và chống lại sự kiểm duyệt tốt hơn.

Tại sao lại như vậy? Hai nút thắt chính trong phát triển AI là năng lượng và việc thu mua chip. Năng lượng phi tập trung có thể giúp mở khóa nhiều nguồn tài nguyên năng lượng hơn, trong khi các nhà phát triển cũng đang sử dụng DePIN để tập hợp các tài nguyên chip nhàn rỗi từ các nguồn như máy tính chơi game và trung tâm dữ liệu. Những thiết bị máy tính này có thể hợp tác xây dựng một thị trường sức mạnh tính toán không cần sự cho phép, tạo ra một môi trường công bằng hơn cho việc phát triển sản phẩm AI.

Các trường hợp sử dụng khác bao gồm đào tạo phân tán và tinh chỉnh các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs), cũng như các mạng phân tán để suy diễn mô hình. Đào tạo và suy diễn phi tập trung không chỉ giúp giảm chi phí (vì nó sử dụng sức mạnh tính toán nhàn rỗi), mà còn cung cấp khả năng kháng kiểm duyệt, đảm bảo rằng các nhà phát triển không bị cấm do dựa vào các nhà cung cấp dịch vụ đám mây quy mô lớn.

Sự tập trung của các mô hình AI trong tay một vài công ty luôn là một vấn đề đáng lo ngại; các mạng lưới phi tập trung giúp xây dựng một hệ sinh thái AI tiết kiệm chi phí, kháng kiểm duyệt và có thể mở rộng.

Cung cấp cơ sở hạ tầng và các biện pháp bảo vệ cho các tương tác giữa các tác nhân AI, các nhà cung cấp dịch vụ đầu cuối và người dùng.

Tác giả: Scott Duke Kominers

Khi các công cụ AI trở nên ngày càng thành thạo trong việc xử lý các nhiệm vụ phức tạp và chuỗi tương tác đa lớp, chúng sẽ ngày càng cần phải tương tác một cách tự động với các AI khác thay vì phụ thuộc vào các điều khiển của con người.

Ví dụ, một tác nhân AI có thể cần gọi một số dữ liệu liên quan đến các phép tính cụ thể hoặc tuyển dụng các tác nhân AI có kỹ năng trong các nhiệm vụ cụ thể—chẳng hạn như sắp xếp một robot thống kê để thực hiện mô phỏng mô hình hoặc gọi một robot tạo hình ảnh trong quá trình tạo tài liệu tiếp thị. Các tác nhân AI cũng sẽ tạo ra giá trị đáng kể cho người dùng bằng cách thực hiện các quy trình giao dịch hoàn chỉnh hoặc chuỗi hoạt động—chẳng hạn như tìm kiếm và đặt vé máy bay dựa trên sở thích của người dùng, hoặc khám phá và mua một cuốn sách mới phù hợp với sở thích của họ.

Hiện tại, không có thị trường đại lý đến đại lý trưởng thành và phổ quát—những tương tác như vậy chủ yếu bị giới hạn trong các giao diện API rõ ràng hoặc một vài hệ sinh thái đóng giữ các cuộc gọi đại lý nội bộ.

Một vấn đề phổ biến hơn là hầu hết các tác nhân AI hiện tại hoạt động trong các hệ thống cô lập, với các giao diện đóng và thiếu các tiêu chuẩn kiến trúc. Tuy nhiên, công nghệ blockchain có thể giúp các giao thức thiết lập các tiêu chuẩn mở, điều này rất quan trọng cho việc áp dụng trong ngắn hạn. Về lâu dài, điều này cũng hỗ trợ "tính tương thích về phía trước": khi các tác nhân AI mới tiếp tục phát triển và xuất hiện, chúng vẫn có thể kết nối với cùng một mạng lưới cơ sở. Do kiến trúc của nó có thể tương tác, mã nguồn mở, phi tập trung và dễ dàng nâng cấp, blockchain có thể thích ứng nhanh hơn với những thay đổi do đổi mới AI mang lại.

Hiện tại, nhiều công ty đang xây dựng các "đường ray" blockchain cho các tương tác giữa đại lý: ví dụ, Halliday đã ra mắt một giao thức cung cấp kiến trúc chuỗi chéo tiêu chuẩn hóa cho các quy trình và tương tác AI, và đã thiết lập các rào chắn ở cấp độ giao thức để đảm bảo rằng AI không lệch khỏi ý định của người dùng. Catena, Skyfire và Nevermind hỗ trợ các tương tác thanh toán giữa các đại lý AI mà không cần can thiệp của con người. Coinbase cũng đã bắt đầu cung cấp hỗ trợ cơ sở hạ tầng cho các dự án như vậy.

Giữ cho các ứng dụng AI / vibe-coding đồng bộ

Tác giả: Sam Broner và Scott Duke Kominers

Trong những năm gần đây, sự phát triển bùng nổ của AI sinh tạo đã làm cho việc xây dựng phần mềm dễ dàng hơn bao giờ hết. Hiệu suất lập trình đã được cải thiện gấp nhiều lần, và quan trọng hơn—việc lập trình bây giờ có thể được thực hiện bằng ngôn ngữ tự nhiên, cho phép ngay cả những người không quen với lập trình cũng có thể fork các chương trình hiện có và thậm chí xây dựng các ứng dụng hoàn toàn mới từ đầu.

Tuy nhiên, trong khi lập trình hỗ trợ AI mang lại những cơ hội mới, nó cũng giới thiệu một lượng "entropy" đáng kể trong và giữa các chương trình. Cái gọi là "vibe coding" đơn giản hóa mạng lưới phức tạp của các phụ thuộc cơ bản, nhưng nó cũng có thể dẫn đến các vấn đề về chức năng hoặc bảo mật khi các thành phần cơ bản được cập nhật. Đồng thời, khi ngày càng nhiều người sử dụng AI để tạo ra các ứng dụng và quy trình làm việc cá nhân hóa, các tương tác giữa các hệ thống người dùng khác nhau sẽ trở nên ngày càng khó khăn. Thực tế, ngay cả khi hai chương trình vibe-coded có cùng chức năng, logic hoạt động và cấu trúc đầu ra của chúng có thể rất khác nhau.

Trong quá khứ, cách chuẩn hóa để đảm bảo tính nhất quán và khả năng tương thích là thông qua các định dạng tệp và hệ điều hành, và gần đây hơn là thông qua các thư viện phần mềm chia sẻ và giao diện API. Tuy nhiên, trong một thế giới mà phần mềm liên tục phát triển, biến đổi và phân nhánh theo thời gian thực, những lớp chuẩn hóa này cần phải có khả năng tiếp cận rộng rãi và khả năng nâng cấp liên tục - đồng thời vẫn duy trì niềm tin của người dùng. Hơn nữa, việc chỉ dựa vào AI không thể giải quyết thách thức trong việc khuyến khích mọi người duy trì những kết nối và khả năng tương thích này.

Blockchain cung cấp một giải pháp giải quyết đồng thời cả hai vấn đề này: nhúng một "lớp đồng bộ hóa theo giao thức" vào phần mềm tùy chỉnh của người dùng và đảm bảo khả năng tương thích giữa các ứng dụng thông qua các bản cập nhật động. Trong quá khứ, một doanh nghiệp lớn có thể đã cần phải chi hàng triệu đô la cho các nhà tích hợp hệ thống (như Deloitte) để tùy chỉnh hệ thống Salesforce của họ. Ngày nay, một kỹ sư có thể tạo ra một giao diện trực quan cho dữ liệu bán hàng chỉ trong một cuối tuần. Tuy nhiên, với sự bùng nổ của phần mềm cá nhân hóa, các nhà phát triển cũng sẽ cần sự trợ giúp để giữ cho những ứng dụng này được đồng bộ và hoạt động đúng cách.

Điều này có phần tương tự với cơ chế hoạt động của các thư viện phần mềm mã nguồn mở hiện tại, nhưng các bản cập nhật của nó là theo thời gian thực, không theo định kỳ - và có một cơ chế khuyến khích. Tất cả những điều này có thể đạt được thông qua tiền điện tử. Giống như các giao thức dựa trên blockchain khác, quyền sở hữu chung khuyến khích người tham gia tích cực tham gia vào việc cải thiện giao thức. Các nhà phát triển, người dùng (hoặc các đại diện AI của họ), và các người tiêu dùng khác có thể kiếm được phần thưởng cho việc giới thiệu, sử dụng và cải thiện các tính năng và tích hợp mới.

Ngược lại, quyền sở hữu chung cũng đầu tư mỗi người dùng vào sự thành công tổng thể của giao thức, tạo ra một cơ chế "chống độc hại". Cũng giống như Microsoft sẽ không dễ dàng làm suy yếu chuẩn định dạng tệp .docx vì điều đó sẽ ảnh hưởng đến người dùng và danh tiếng thương hiệu, các đồng sở hữu của giao thức cũng sẽ không dễ dàng giới thiệu mã kém hoặc độc hại.

Như chúng ta đã thấy với nhiều kiến trúc phần mềm tiêu chuẩn hóa trong quá khứ, cũng có một tiềm năng lớn cho hiệu ứng mạng ở đây. Khi "cuộc bùng nổ Cambri" của phần mềm lập trình AI tiếp tục phát triển, số lượng các hệ thống không đồng nhất cần duy trì giao tiếp với nhau sẽ tăng nhanh chóng.

Tóm lại: lập trình vibe phải giữ đồng bộ, nó không thể chỉ dựa vào vibe. Tiền điện tử là chìa khóa.

Mô hình kinh tế và khuyến khích mới

Hỗ trợ cơ chế thanh toán vi mô với việc chia sẻ doanh thu

Tác giả: Liz Harkavy

Các đại lý và công cụ AI như ChatGPT, Claude và Copilot cung cấp cho chúng ta một cách mới và tiện lợi để điều hướng thế giới kỹ thuật số. Nhưng dù tốt hay xấu, những công nghệ này đang làm gián đoạn hệ thống kinh tế của internet mở. Chúng ta đã thấy những dấu hiệu ban đầu của xu hướng này - ví dụ, một số nền tảng giáo dục đã thấy sự sụt giảm đáng kể về lưu lượng truy cập khi sinh viên ngày càng chuyển sang các công cụ AI; một số tờ báo ở Hoa Kỳ cũng đã kiện OpenAI vì vi phạm bản quyền. Nếu chúng ta không thể điều chỉnh lại các cơ chế khuyến khích, internet sẽ trở nên khép kín hơn: nhiều bức tường trả phí hơn, ít người sáng tạo nội dung hơn.

Tất nhiên, các chính sách cũng có thể được sử dụng để giải quyết vấn đề, nhưng trong khi các thủ tục pháp lý đang được tiến hành, một số giải pháp công nghệ đã bắt đầu xuất hiện. Có lẽ cách hứa hẹn nhất (và cũng đầy thách thức về mặt kỹ thuật) là trực tiếp nhúng một cơ chế chia sẻ doanh thu vào kiến trúc internet. Khi một hành động được điều khiển bởi AI tạo điều kiện cho một giao dịch, các nhà sáng tạo nội dung cung cấp nguồn thông tin cho hành động này nên nhận được phần chia tương ứng. Điều này đã được phản ánh trong các hệ thống tiếp thị liên kết, nơi mà các nguồn có thể được theo dõi và doanh thu có thể được chia sẻ; một phiên bản tiên tiến hơn có thể tự động theo dõi và thưởng cho tất cả các người đóng góp trong chuỗi thông tin. Blockchain rõ ràng có thể đóng một vai trò quan trọng trong cơ chế "theo dõi nguồn" này.

Tuy nhiên, các hệ thống như vậy vẫn cần xây dựng cơ sở hạ tầng mới—đặc biệt là các hệ thống thanh toán vi mô có khả năng xử lý các giao dịch cực nhỏ, các giao thức phân bổ có thể đánh giá công bằng các loại đóng góp khác nhau, và các mô hình quản trị đảm bảo tính minh bạch và công bằng. Hiện tại, một số công cụ dựa trên blockchain đang cho thấy tiềm năng, chẳng hạn như rollups, các giải pháp mở rộng L2, tổ chức tài chính gốc AI Catena Labs, và giao thức cơ sở hạ tầng tài chính 0xSplits—chúng có thể đạt được các giao dịch gần như không tốn chi phí và phân chia doanh thu tinh vi hơn.

Công nghệ chuỗi khối có thể biến các hệ thống thanh toán đại lý phức tạp thành hiện thực thông qua các cơ chế sau:

Nanopayment có thể tự động phân chia giữa nhiều nhà cung cấp dữ liệu, cho phép một tương tác của người dùng kích hoạt các khoản thanh toán vi mô cho tất cả các nhà đóng góp thông tin.

Hợp đồng thông minh có thể cho phép thanh toán hồi tố có thể thi hành sau giao dịch, đảm bảo rằng các nguồn thông tin góp phần vào quyết định của người dùng được bồi thường sau khi giao dịch hoàn tất, trong khi toàn bộ quá trình duy trì tính minh bạch và khả năng truy xuất.

Blockchain cũng có thể đạt được các quy tắc phân phối doanh thu phức tạp, có thể lập trình, thực thi các kế hoạch chia sẻ lợi nhuận thông qua mã, tránh các phán đoán chủ quan tập trung và thiết lập các mối quan hệ tài chính không tin cậy giữa các tác nhân tự chủ.

Khi những công nghệ mới nổi này tiếp tục trưởng thành, chúng được kỳ vọng sẽ thiết lập một mô hình kinh tế truyền thông hoàn toàn mới bao trùm toàn bộ chuỗi giá trị từ các nhà sáng tạo nội dung đến các nền tảng và người dùng.

Blockchain như một hệ thống đăng ký cho sở hữu trí tuệ và truy xuất nguồn gốc

Tác giả: Scott Duke Kominers

Sự gia tăng của AI sinh tạo khẩn thiết yêu cầu một cơ chế đăng ký và theo dõi tài sản trí tuệ (IP) hiệu quả, có thể lập trình — một cơ chế có thể xác nhận nguồn gốc của sự sáng tạo trong khi hỗ trợ các mô hình kinh doanh xung quanh IP cho việc truy cập, chia sẻ và thích ứng. Hệ thống IP hiện tại phụ thuộc vào các trung gian có chi phí cao và việc thực thi sau đó, điều này đã không còn phù hợp trong một thế giới mà AI có thể tiêu thụ nội dung ngay lập tức và "tạo ra" các biến thể chỉ với một cú nhấp chuột.

Chúng tôi cần một hệ thống đăng ký mở và công khai ngay lập tức, có thể chứng minh rõ ràng quyền sở hữu, tạo điều kiện cho các hoạt động hiệu quả cho các nhà sáng tạo IP, và cho phép AI cũng như các ứng dụng web khác dễ dàng tích hợp. Blockchain là giải pháp lý tưởng: nó cho phép đăng ký IP mà không cần dựa vào các trung gian, cung cấp bằng chứng không thể thay đổi về việc tạo ra, và cho phép các ứng dụng bên thứ ba dễ dàng nhận diện, ủy quyền và tương tác với các IP này.

Tất nhiên, một số người hoài nghi về ý tưởng "công nghệ có thể thực sự bảo vệ IP không." Sau cùng, Web 1.0 và 2.0, cùng với cuộc cách mạng AI hiện tại, thường đi kèm với việc suy yếu bảo vệ sở hữu trí tuệ. Nhưng vấn đề là: nhiều mô hình kinh doanh IP hiện có vẫn tập trung vào việc loại trừ các tác phẩm phái sinh thay vì khuyến khích và kiếm tiền từ chúng. Hạ tầng IP có thể lập trình không chỉ cho phép người sáng tạo, thương hiệu và những người khác xác lập quyền sở hữu một cách rõ ràng trong thế giới kỹ thuật số mà còn tạo ra một mô hình mới—xây dựng các doanh nghiệp mới xung quanh một cơ chế chia sẻ "cho phép sử dụng hợp pháp IP trong AI sinh tạo và các ứng dụng kỹ thuật số khác."

Chúng tôi đã thấy nỗ lực mới này trong lĩnh vực NFT sớm, chẳng hạn như thúc đẩy hiệu ứng mạng thương hiệu và tích lũy giá trị thông qua việc cấp phép CC0; hơn nữa, các nhà phát triển hạ tầng đã tạo ra các giao thức và thậm chí là các blockchain độc quyền (như Story Protocol) đặc biệt cho việc tiêu chuẩn hóa và tính khả thi của việc đăng ký và cấp phép IP. Một số nghệ sĩ đã bắt đầu cấp phép cho phong cách và tác phẩm của họ để tái tạo sáng tạo thông qua các giao thức như Alias, Neura và Titles. Bộ phim khoa học viễn tưởng "Emergence" của Incention cho phép người hâm mộ tham gia vào việc đồng sáng tạo các nhân vật và thế giới quan, và giữ lại một bản ghi về đóng góp của mỗi nhà sáng tạo thông qua hệ thống đăng ký Story Protocol.

AI được đại diện bởi Webcrawler nên bồi thường cho những người sáng tạo nội dung.

Tác giả: Carra Wu

Hiện tại, các đại lý AI tốt nhất đáp ứng nhu cầu thị trường không phải là trợ lý lập trình hay công cụ giải trí, mà là các trình thu thập dữ liệu web – chúng tự động duyệt web, thu thập dữ liệu và tự xác định các liên kết nào cần truy cập.

Theo ước tính, gần một nửa lưu lượng truy cập internet hiện tại đến từ các nguồn không phải con người. Bot thường bỏ qua tệp robots.txt (theo lý thuyết được sử dụng để chỉ định xem liệu các trình thu thập thông tin có được phép quét trang web hay không) và sử dụng dữ liệu được thu thập để hỗ trợ sức cạnh tranh cốt lõi của các công ty công nghệ lớn nhất thế giới. Thậm chí tồi tệ hơn, chính các trang web phải trả tiền cho những "khách không mời" này, gánh chịu chi phí băng thông và tài nguyên máy chủ. Kết quả là, các nhà cung cấp CDN như Cloudflare đã phải tung ra một loạt dịch vụ chặn. Ngày nay, đây là một biện pháp đối phó phân mảnh, cồng kềnh, nhưng thực sự có thể được thay thế bằng một hệ thống hợp lý hơn.

Chúng tôi đã chỉ ra rằng "hợp đồng kinh tế" ban đầu của internet - tức là mối quan hệ đôi bên cùng có lợi giữa các nhà sáng tạo nội dung và các nền tảng - đang trên bờ vực tan rã. Điều này cũng được phản ánh trong dữ liệu: trong năm qua, ngày càng nhiều trang web đã bắt đầu chủ động chặn các trình thu thập dữ liệu AI. Vào tháng 7 năm 2024, chỉ có 9% trong số 10.000 trang web hàng đầu đang chặn các trình thu thập AI; hiện tại, tỷ lệ này đã tăng lên 37% và vẫn đang tiếp tục tăng nhanh.

Vậy, chúng ta có thể ngừng chặn tất cả các yêu cầu từ các bot bị nghi ngờ một cách mù quáng và thay vào đó tìm kiếm một sự cân bằng ở giữa không? Một mô hình mới là: các trình thu thập dữ liệu AI không còn "miễn phí" sử dụng nội dung web mà thay vào đó phải trả tiền cho các hoạt động thu thập dữ liệu. Blockchain có thể phục vụ như là lớp thực thi của mô hình này: mỗi đại lý thu thập dữ liệu nắm giữ tiền điện tử và khởi xướng đàm phán trên chuỗi với "đại lý Gatekeeper" hoặc hệ thống tường thu phí của trang web qua giao thức x402 khi truy cập vào trang.

Vấn đề là robots.txt (còn được gọi là "tiêu chuẩn loại trừ robot") đã trở thành một thực hành mặc định của ngành kể từ những năm 1990, và việc lật đổ nó đòi hỏi sự phối hợp quy mô lớn trong ngành hoặc sự can thiệp của các nhà cung cấp CDN như Cloudflare. Mặt khác, chúng ta có thể tạo ra một kênh riêng cho người dùng là con người: họ có thể tiếp tục truy cập nội dung miễn phí bằng cách chứng minh "nhận dạng con người" của họ thông qua World ID (xem ở trên).

Theo cách này, hành vi của AI thu thập nội dung có thể đạt được sự bù đắp cho các nhà sáng tạo tại các điểm thu thập, trong khi người dùng con người vẫn có thể tận hưởng một internet của "tự do thông tin."

Quảng cáo tập trung vào quyền riêng tư hơn: chính xác nhưng không xâm phạm.

Tác giả: Matt Gleason

AI đã thay đổi cách chúng ta mua sắm, nhưng liệu các quảng cáo có thể trở nên "hữu ích" hơn một chút không? Nhiều người ghét quảng cáo vì chúng có thể không liên quan hoặc quá xâm phạm. Ngay cả "quảng cáo cá nhân hóa", nếu quá chính xác và dựa trên một lượng lớn dữ liệu cá nhân, có thể khiến mọi người cảm thấy như đang bị "theo dõi."

Một số ứng dụng cố gắng kiếm tiền thông qua các bức tường thanh toán (chẳng hạn như xem video hoặc mở khóa các cấp độ trò chơi). Công nghệ mã hóa có thể giúp chúng ta định hình lại logic này. Kết hợp với blockchain, các đại lý AI cá nhân hóa có thể cung cấp quảng cáo dựa trên sở thích do người dùng thiết lập mà không làm lộ dữ liệu riêng tư của họ; đồng thời, họ có thể thưởng cho người dùng bằng tiền điện tử sau các tương tác tự nguyện.

Về mặt kỹ thuật, mô hình này yêu cầu:

Hệ thống thanh toán kỹ thuật số chi phí thấp: Quảng cáo phần thưởng tương tác phải hỗ trợ các giao dịch nhỏ tần suất cao, và hệ thống nên có đặc điểm tốc độ cao và chi phí thấp.

Cơ chế xác minh dữ liệu bảo vệ quyền riêng tư: Các đại lý quảng cáo AI cần xác minh xem người dùng có đáp ứng một số đặc điểm nhân khẩu học nhất định hay không mà không tiết lộ dữ liệu cụ thể; công nghệ chứng minh không kiến thức (ZKP) có thể đạt được điều này.

Mô hình khuyến khích mới: Nếu mô hình doanh thu quảng cáo của các giao dịch vi mô (

Con người đã lâu nay cố gắng làm cho quảng cáo trở nên hữu ích hơn, bất kể là trực tuyến hay ngoại tuyến. Bằng cách định hình lại hệ thống quảng cáo để được điều khiển bởi "AI + blockchain", cuối cùng hy vọng rằng quảng cáo có thể trở nên thực sự hữu ích: không gây rối và vẫn có lợi nhuận.

Điều này cũng sẽ làm cho không gian quảng cáo trở nên giá trị hơn, trong khi có khả năng lật đổ "nền kinh tế khai thác quảng cáo" xâm phạm hiện nay và thay vào đó xây dựng một hệ thống tập trung vào con người: nơi người dùng không còn là "sản phẩm", mà là "người tham gia".

Nắm vững Tương lai của AI

Các bạn đồng hành AI thuộc sở hữu và được kiểm soát bởi con người

Tác giả: Guy Wuollet

Ngày nay, nhiều người dành nhiều thời gian hơn trên các thiết bị so với việc giao tiếp trực tiếp, và thời gian này ngày càng được sử dụng để tương tác với các mô hình AI và nội dung được AI biên soạn. Thực tế, những mô hình này đã bắt đầu cung cấp một hình thức bạn đồng hành—dù là để giải trí, tìm kiếm thông tin, phục vụ sở thích riêng hoặc giáo dục trẻ em. Chúng ta có thể dễ dàng tưởng tượng rằng trong tương lai gần, các bạn đồng hành AI sẽ được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như giáo dục, chăm sóc sức khỏe, tư vấn pháp lý và bạn đồng hành xã hội, trở thành một hình thức tương tác phổ biến giữa con người.

Các người bạn AI trong tương lai sẽ có sự kiên nhẫn vô hạn và sẽ có thể tùy chỉnh cao dựa trên nhu cầu cá nhân và yêu cầu cụ thể. Họ sẽ không chỉ là những trợ lý hay "người hầu robot"; họ có khả năng trở thành những thực thể quan hệ có giá trị cao đối với con người. Do đó, câu hỏi về việc ai sẽ sở hữu và kiểm soát những mối quan hệ này—liệu đó có phải là chính người dùng hay các công ty và trung gian khác—trở nên rất quan trọng. Nếu bạn đã lo lắng về việc lọc nội dung và kiểm duyệt trên mạng xã hội trong suốt thập kỷ qua, vấn đề này sẽ trở nên phức tạp và cá nhân hơn trong tương lai.

Trên thực tế, những quan điểm tương tự đã được nêu ra từ lâu (như thấy ở đây và đây): blockchain và các nền tảng lưu trữ chống kiểm duyệt khác có thể là con đường rõ ràng nhất để đạt được AI chống kiểm duyệt, do người dùng kiểm soát. Mặc dù người dùng cá nhân có thể chạy các mô hình cục bộ và tự mua GPU, hầu hết đều không có khả năng chi trả hoặc đơn giản là không biết cách làm điều đó.

Mặc dù vẫn còn một khoảng cách từ việc áp dụng rộng rãi các người bạn đồng hành AI, công nghệ để đạt được tất cả những điều này đang tiến bộ nhanh chóng: các người bạn đồng hành AI tương tác văn bản đã cho thấy hiệu suất tuyệt vời, và các hình đại diện hình ảnh đã cải thiện đáng kể; hiệu suất của blockchain cũng đang dần tăng lên. Để giúp người dùng dễ dàng sử dụng các người bạn đồng hành AI không thể kiểm duyệt, chúng ta vẫn cần liên tục cải thiện trải nghiệm người dùng (UX) của các ứng dụng mã hóa. May mắn thay, các ví blockchain như Phantom đã làm cho các tương tác trên chuỗi trở nên đơn giản, trong khi ví nhúng, khóa truy cập và công nghệ trừu tượng tài khoản cũng cho phép người dùng đạt được ví tự quản lý mà không cần phải tự quản lý các cụm từ ghi nhớ.

Ngoài ra, các công nghệ tính toán không cần tin cậy với thông lượng cao như các bộ đồng xử lý lạc quan và không biết sẽ cho phép chúng tôi thiết lập những mối quan hệ có ý nghĩa và lâu dài với các bạn đồng hành kỹ thuật số.

Trong tương lai gần, chúng ta sẽ chuyển từ việc bàn luận về "khi nào những người bạn kỹ thuật số hình người và các hình đại diện ảo sẽ xuất hiện" sang "ai có quyền kiểm soát chúng và bằng cách nào."

Tuyên bố:

1. Bài viết này được sao chép từ [BlockBeats] Bản quyền thuộc về tác giả gốc [a16z Tiền điện tử, Scott Duke Kominers, Sam Broner, Jay Drain, Guy Wuollet, Elizabeth Harkavy, Carra Wu, Matt Gleason] Nếu bạn có bất kỳ ý kiến nào về việc tái bản, vui lòng liên hệ Đội ngũ Gate LearnNhóm sẽ xử lý nó càng sớm càng tốt theo các thủ tục liên quan.
2. Tuyên bố từ chối trách nhiệm: Quan điểm và ý kiến được bày tỏ trong bài viết này hoàn toàn là của tác giả và không cấu thành bất kỳ lời khuyên đầu tư nào.
3. Các phiên bản ngôn ngữ khác của bài viết được dịch bởi đội ngũ Gate Learn, trừ khi có đề cập khác.CổngTrong những tình huống như vậy, việc sao chép, phát tán hoặc đạo văn các bài viết đã dịch là bị cấm.