Tài sản dữ liệu: Mở khóa hướng đi mới trong lĩnh vực lưu trữ trị giá k tỷ.
Trong thời đại số ngày nay, câu nói "dữ liệu là dầu mỏ mới" đã trở thành sự đồng thuận. Tuy nhiên, trong thực tế, hầu hết mọi người chỉ là những người quan sát trong cuộc cách mạng dữ liệu này, chỉ có rất ít người thực sự sở hữu "mỏ dầu dữ liệu".
Chúng ta hàng ngày tạo ra nội dung trên mạng, cung cấp dữ liệu hành vi, thậm chí cung cấp tài liệu cho việc huấn luyện AI, nhưng chỉ có rất ít người thực sự nhận được phần thưởng từ những điều đó. Hiện tại, 95% dữ liệu huấn luyện AI trên toàn cầu đang nằm trong tay của một số ít gã khổng lồ công nghệ, họ đang định nghĩa cách thức vận hành của thế giới nhờ vào "bể tài sản dữ liệu" hoàn chỉnh.
Trong lĩnh vực Web3, việc xây dựng cơ sở hạ tầng dữ liệu vẫn ở giai đoạn đầu. Chi phí lưu trữ mỗi GB dữ liệu trên Ethereum lên tới 900.000 USD, trong khi một số dự án mở rộng có thể phải chi hàng triệu USD chỉ để lưu trữ tạm thời dữ liệu ngoài chuỗi. Trong khi đó, nhiều công ty AI vẫn đang thu thập dữ liệu công khai có chất lượng không cao thông qua web crawler, trong khi đó việc cấp phép dữ liệu, quản lý bản quyền và cơ chế khuyến khích nội dung gần như vẫn còn trống.
Nói tóm lại, đây là một nền kinh tế có giá trị sản xuất hàng năm 3 ngàn tỷ USD, nhưng lại thiếu một "hệ điều hành" riêng.
Đồng thời, một vấn đề mang tính bản chất hơn đang được xem xét lại: Dữ liệu nào thực sự có giá trị? Là những tệp tin lưu trữ tĩnh, hay là những tài sản dữ liệu có thể được đọc, ủy quyền, gọi và giao dịch? Câu trả lời đang dần trở nên rõ ràng. Cuộc cạnh tranh trong tương lai không còn là "Tôi có thể lưu trữ bao nhiêu dữ liệu", mà là "Tôi làm thế nào để sử dụng dữ liệu và giải phóng giá trị của nó".
Thị trường nghìn tỷ bị đánh giá thấp: Quyền sử dụng dữ liệu và vấn đề hiện thực hóa
Trong thời đại số hóa cao này, mỗi người đều tạo ra một lượng dữ liệu khổng lồ mỗi ngày: những phát ngôn trên các nền tảng xã hội, nội dung sáng tạo, dấu vết sử dụng sản phẩm, hình ảnh và video được tải lên, thậm chí là một lượng lớn tài liệu công khai vô tình được cung cấp cho các mô hình AI.
Điều đáng suy nghĩ là, mặc dù Web3 ủng hộ "quyền sở hữu của người dùng" và "phi tập trung", nhưng trong lĩnh vực dữ liệu, cơ sở hạ tầng dữ liệu thực sự có thể sử dụng, kiểm soát và chuyển đổi thành giá trị gần như là trống rỗng. Nói cách khác, tài sản trên chuỗi có thể giao dịch, kết hợp và khuyến khích, nhưng dữ liệu vẫn ở trạng thái "hòn đảo", không thể lưu thông hiệu quả và cũng không thể tạo ra lợi nhuận.
Trong một thời gian dài, một số vấn đề sau đây luôn tồn tại:
Các nhà phát triển gặp khó khăn trong việc đưa dữ liệu lên chuỗi với chi phí hợp lý, đặc biệt là dữ liệu lớn có chi phí rất cao dưới cơ sở hạ tầng hiện tại, không thể hỗ trợ việc sử dụng hàng ngày hoặc thương mại hóa.
Ngay cả khi dữ liệu đã thành công được đưa lên chuỗi, cũng khó khăn trong việc gọi và kết hợp sử dụng một cách hiệu quả, độ trễ cao và giao diện không hoàn thiện dẫn đến "chi phí sử dụng dữ liệu" vẫn còn tương đối cao.
Thiếu cơ chế ủy quyền và thu phí dữ liệu tiêu chuẩn hóa, người sáng tạo nội dung hoặc bên cung cấp nền tảng không thể thiết lập mô hình giao dịch "hàng hóa dữ liệu" đáng tin cậy, không thể thực sự "bán" một phần dữ liệu.
Lưu trữ và tính toán tách biệt có nghĩa là khi sử dụng dữ liệu vẫn cần phụ thuộc vào các công cụ tập trung hoặc logic ngoài chuỗi, trải nghiệm dữ liệu Web3 không hoàn chỉnh.
Các vấn đề cấu trúc này đã trực tiếp dẫn đến việc khó khăn trong việc hiện thực hóa quan niệm "dữ liệu là tài sản". Chúng ta thường nói về "trao quyền cho dữ liệu", nhưng một khi liên quan đến các hành vi cụ thể như ủy quyền, gọi, giao dịch, thì chúng ta nhận ra rằng thiếu một nền tảng trên chuỗi thực sự có thể đáp ứng những nhu cầu này.
Sự xuất hiện của một dự án cơ sở hạ tầng dữ liệu nào đó là để giải quyết những mâu thuẫn cốt lõi này. Nó không chỉ cung cấp "lưu trữ rẻ hơn", mà còn định nghĩa lại vai trò của dữ liệu trên chuỗi từ góc độ có thể lập trình, có thể thực thi và có thể khuyến khích. Để dữ liệu không còn là những tệp được lưu trữ một cách thụ động, mà trở thành "tài sản gốc trên chuỗi" có quy tắc, giá trị và khả năng hành động.
Logic cốt lõi: không phải lưu trữ dữ liệu, mà là giải phóng giá trị của dữ liệu
Trong bối cảnh blockchain truyền thống, khi nhắc đến "dữ liệu", người ta thường nghĩ ngay đến "lưu trữ"—ghi dữ liệu vào blockchain hoặc các giải pháp ngoài chuỗi để đảm bảo tính khả dụng và không bị sửa đổi. Đây chính là trọng tâm chính của một số giao thức lưu trữ: nhấn mạnh vào việc dữ liệu được lưu trữ lâu dài, ổn định và chi phí thấp.
Nhưng góc nhìn về cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới hoàn toàn khác. Ngay từ khi ra đời, chúng không phải để làm một "ổ đĩa rẻ hơn", mà được thiết kế xoay quanh một vấn đề cốt lõi: Làm thế nào để dữ liệu thực sự trở thành tài sản trên chuỗi có "khả năng hành động", tham gia lưu thông, được sử dụng và tạo ra giá trị.
Đây cũng là sự khác biệt cơ bản nhất giữa cơ sở hạ tầng dữ liệu mới và giao thức lưu trữ truyền thống - không phải lưu trữ dữ liệu, mà là giải phóng giá trị của dữ liệu.
Chi phí thấp hơn, phù hợp với các tình huống ứng dụng quy mô lớn
Trong thế giới Web3, "lưu trữ" luôn là một hoạt động có chi phí cao. Chẳng hạn, chi phí lưu trữ trên chuỗi của Ethereum lên tới hàng trăm nghìn thậm chí hàng triệu USD/GB, gây cản trở lớn cho sự phát triển của các ứng dụng dữ liệu.
Cơ sở hạ tầng dữ liệu mới thông qua tối ưu hóa kiến trúc nền tảng và cơ chế phân bổ tài nguyên, đã giảm đáng kể chi phí lưu trữ trong khi đảm bảo tính an toàn và khả dụng của dữ liệu. Điều này rất hấp dẫn đối với các tình huống như đào tạo mô hình AI, nền tảng nội dung, giao thức xã hội, nơi cần xử lý lượng dữ liệu khổng lồ.
Đọc dữ liệu ngay lập tức, nâng cao trải nghiệm của nhà phát triển
Các giao thức lưu trữ truyền thống thường nhấn mạnh "dữ liệu không được mất sau khi lên chuỗi", nhưng khi cần đọc những dữ liệu này, thường tồn tại các vấn đề như gọi phức tạp, độ trễ cao, và giao diện không chuẩn.
Cách thiết kế của cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới giống như một cơ sở dữ liệu: dữ liệu không phải là "lưu trữ", mà là "có sẵn". Các nhà phát triển có thể đọc và xử lý dữ liệu trên chuỗi với độ trễ thấp, hiệu suất cao thông qua các phương thức quen thuộc, trải nghiệm này rất quan trọng đối với các ứng dụng cần tương tác thời gian thực hoặc gọi tần suất cao.
Lớp hợp đồng thông minh tương thích với EVM, ngưỡng phát triển thấp hơn
Một số cơ sở hạ tầng dữ liệu hoàn toàn tương thích với EVM, cho phép các nhà phát triển sử dụng các công cụ sinh thái Ethereum như Solidity, Hardhat, Foundry, để xây dựng trực tiếp các logic hợp đồng liên quan đến dữ liệu.
Điều này không chỉ giảm bớt rào cản trong việc chuyển đổi từ Web2 sang Web3, mà còn cho phép các nhà phát triển Ethereum hiện tại có thể xây dựng DApp xung quanh "tài sản dữ liệu" một cách liền mạch, mở rộng các trường hợp ứng dụng mới, chẳng hạn như thị trường dữ liệu có thể cấp phép, nền tảng xử lý AI trên chuỗi, hệ thống quản lý bản quyền nội dung, v.v.
Kiến trúc nhiều sổ cái, dữ liệu linh hoạt hơn
Khác với cấu trúc chuỗi đơn, cơ sở hạ tầng dữ liệu mới sử dụng kiến trúc sổ cái đa dạng, cho phép các loại dữ liệu khác nhau có thể thiết lập các chu kỳ lưu trữ và quyền truy cập khác nhau. Ví dụ, một số dữ liệu tạm thời có thể được thiết lập thời gian tự động tiêu hủy, dữ liệu nhạy cảm có thể cấu hình logic xác thực quyền truy cập, dữ liệu công khai thì có thể mở quyền truy vấn.
Khả năng "quản lý vòng đời dữ liệu" linh hoạt này cho phép cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới đáp ứng các nhu cầu phức tạp trong các lĩnh vực khác nhau như AI, nội dung, xã hội và tài chính.
Dữ liệu có thể lập trình + Thực thi hợp đồng bắt buộc, khiến dữ liệu thực sự "có sức sống"
Đây là điểm khác biệt nhất của cơ sở hạ tầng dữ liệu mới. Trên những nền tảng này, dữ liệu không chỉ là các khối thông tin "được lưu trữ thụ động", mà nó có thể nhúng các quy tắc như định giá, ủy quyền, sử dụng, và được thực hiện tự động thông qua hợp đồng thông minh.
Nói cách khác, mỗi một phần dữ liệu đều mang theo "hợp đồng tự giác", nó có thể:
Chỉ cho phép người dùng được ủy quyền truy cập
Tính phí theo thời gian, tần suất
Tự động theo dõi hành vi sử dụng
Tự động tính toán chi phí hoặc chia sẻ lợi nhuận khi chuyển nhượng, gọi
Hình thức "tài sản dữ liệu có thể lập trình" này khiến cho dữ liệu không còn là nội dung tĩnh, mà trở thành một loại tài sản trên chuỗi thực sự có thể giao dịch, có thể khuyến khích và có thể kết hợp. Định vị của cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới không còn là "giao thức lưu trữ phi tập trung" theo nghĩa truyền thống, mà là nền tảng cơ sở hạ tầng hướng tới nền kinh tế dữ liệu trong tương lai. Nó kết hợp lưu trữ, sử dụng, giao dịch và thực thi thành một thể thống nhất, tạo ra một vòng khép kín hoàn chỉnh cho dữ liệu từ việc sản xuất đến lưu thông rồi đến hiện thực hóa.
Đối với các nhà phát triển, đây là một nền tảng công cụ với rào cản thấp và hiệu quả cao; đối với các nhà sáng tạo, đây là một kênh giải phóng giá trị đáng tin cậy và có thể kiểm soát; và đối với toàn bộ hệ sinh thái Web3, nó có thể là chìa khóa mở ra mô hình mới "dữ liệu là tài sản".
Cơ sở hạ tầng dữ liệu, đang trở thành chiến trường cốt lõi mới
Trong vài năm qua, sự chú ý của ngành công nghiệp tiền điện tử chủ yếu tập trung vào hiệu suất chuỗi công khai, đổi mới DeFi, ứng dụng NFT, v.v. Nhưng với sự phát triển nhanh chóng của AI, mô hình lớn và sáng tạo nội dung, "dữ liệu" - nguồn tài nguyên cơ bản nhưng có giá trị chiến lược nhất - đang trở thành "tiền tệ cứng" trong sự đồng thuận của ngành.
Đặc biệt trong bối cảnh Web3, vai trò của dữ liệu không chỉ là ghi chép thông tin, mà còn là nguyên liệu cho một loạt cơ chế cốt lõi như thực thi hợp đồng thông minh, đào tạo mô hình AI, ánh xạ danh tính, xác thực nội dung, v.v. Cơ sở hạ tầng dữ liệu không còn là nhân vật phụ bên lề, mà đang hướng tới trung tâm của ngành công nghiệp.
Chúng ta có thể thấy rõ xu hướng này từ một loạt sự kiện gần đây.
Một dự án tài trợ cho khả năng sẵn có của dữ liệu 1 triệu USD, tập trung vào lĩnh vực "khả năng sẵn có của dữ liệu" (Data Availability), cố gắng giải quyết vấn đề truyền tải và xác minh dữ liệu của các chuỗi mô-đun như Rollup.
Một dự án giao thức trên chuỗi IP đã huy động 1,4 triệu đô la Mỹ, nhằm mục đích xây dựng "giao thức trên chuỗi IP", với cốt lõi là tạo ra cấu trúc dữ liệu có thể theo dõi, có thể cấp phép và có thể giao dịch cho nội dung của người sáng tạo.
Không gian blob của Ethereum (không gian lưu trữ dữ liệu tạm thời) đang phải đối mặt với áp lực về dung lượng, điều này có nghĩa là Layer 1 chính đã không còn khả năng đáp ứng nhu cầu tương tác dữ liệu ngày càng tăng.
Số lượng vụ kiện bản quyền liên quan đến AI đã tăng vọt hơn 200% kể từ năm 2023, các nhà sáng tạo đang nhanh chóng nhận thức và yêu cầu các nền tảng đền bù cho dữ liệu của họ "được sử dụng để đào tạo".
Nhiều giải pháp Rollup đã rơi vào tình trạng tắc nghẽn mở rộng do chi phí lưu trữ dữ liệu tạm thời cao, cho thấy khả năng cơ sở dữ liệu hiện tại đang hạn chế sự mở rộng tiếp theo của các ứng dụng trên tầng.
Những sự kiện tưởng chừng độc lập này thực chất chỉ về một thực tế: Web3 đang bước vào một giai đoạn mới "dữ liệu là tài sản cốt lõi", nhu cầu về dữ liệu trên chuỗi "có thể sử dụng, có thể kiểm soát, có thể chuyển đổi thành tiền" đang tăng trưởng theo cấp số nhân.
Nhưng cho đến nay, chúng ta vẫn thiếu một cơ sở hạ tầng dữ liệu chung, ổn định và hỗ trợ gọi quy mô lớn.
Giải pháp hiện tại hoặc tập trung vào lưu trữ nhưng không thể gọi (như một số giao thức lưu trữ), hoặc chỉ giải quyết các vấn đề thuộc các lĩnh vực cụ thể (như giao thức cấp phép IP), vẫn chưa xuất hiện một chuỗi cơ bản đầy đủ chức năng được thiết kế dành cho "tài sản dữ liệu tổng quát".
Đây là lý do tại sao điểm cắt của hạ tầng dữ liệu thế hệ mới lại quan trọng đến vậy. Chúng không chỉ lấp đầy khoảng trống "lưu trữ dữ liệu + gọi + giao dịch", mà còn cung cấp một giải pháp có thể kết hợp, mở rộng và quy mô cho toàn bộ hệ sinh thái thông qua dữ liệu có thể lập trình và cơ chế thực thi hợp đồng thông minh.
Nói cách khác, đây là "chuỗi dữ liệu chính" mà thị trường đang chờ đợi.
Dữ liệu không chỉ là "tài nguyên", mà còn nên là "tài sản"
Lưu trữ là điểm khởi đầu, nhưng không phải là điểm kết thúc. Để thực sự giải phóng giá trị dữ liệu, cần một bộ công nghệ và kiến trúc xung quanh "quyền sử dụng, cơ chế khuyến khích, kiểm soát hợp đồng".
Một thế hệ cơ sở hạ tầng dữ liệu mới đang được xây dựng, đó chính là một chuỗi blockchain cơ sở sẽ thực sự chuyển đổi "dữ liệu" thành "tài sản".
Từ người sáng tạo nội dung đến người huấn luyện mô hình AI, từ mạng xã hội phi tập trung đến nền tảng tính toán trên chuỗi, miễn là bạn đang xây dựng một sản phẩm Web3 phụ thuộc vào dữ liệu, những cơ sở hạ tầng dữ liệu mới này có thể trở thành những lựa chọn bạn phải xem xét.
Tương lai của dữ liệu không chỉ là "đưa vào" mà còn là "làm thế nào để tạo ra giá trị và xuất ra". Và quá trình này cần một chuỗi được sinh ra đặc biệt cho mục đích này.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
17 thích
Phần thưởng
17
7
Đăng lại
Chia sẻ
Bình luận
0/400
NotAFinancialAdvice
· 08-13 16:27
Có tiền kiếm, tôi là người đầu tiên lao vào
Xem bản gốcTrả lời0
RugPullSurvivor
· 08-13 00:04
Ai có thể chịu nổi phí lưu trữ cao? Bây giờ thị trường này thậm chí còn không bằng việc nằm yên.
Xem bản gốcTrả lời0
GetRichLeek
· 08-11 00:43
Các bạn đã theo đuổi sự thổi phồng sớm rồi, tôi đã nằm phục kích trên đường lưu trữ on-chain. Dù sao thì ăn mì cũng không tốn thêm vài u.
Xem bản gốcTrả lời0
GweiWatcher
· 08-11 00:34
Tôi nghĩ rằng phí lưu trữ này thật quá đáng.
Xem bản gốcTrả lời0
ChainSherlockGirl
· 08-11 00:34
Lại để cho các ông lớn coi đồ ngốc thành dữ liệu huấn luyện.
Xem bản gốcTrả lời0
down_only_larry
· 08-11 00:28
Thật sự thì mỗi ngày chỉ làm việc cho chuyên nghiệp thôi, mệt quá.
Tài sản dữ liệu: Phân tích về lĩnh vực Web3 với đường đua lưu trữ cấp trăm tỷ k.
Tài sản dữ liệu: Mở khóa hướng đi mới trong lĩnh vực lưu trữ trị giá k tỷ.
Trong thời đại số ngày nay, câu nói "dữ liệu là dầu mỏ mới" đã trở thành sự đồng thuận. Tuy nhiên, trong thực tế, hầu hết mọi người chỉ là những người quan sát trong cuộc cách mạng dữ liệu này, chỉ có rất ít người thực sự sở hữu "mỏ dầu dữ liệu".
Chúng ta hàng ngày tạo ra nội dung trên mạng, cung cấp dữ liệu hành vi, thậm chí cung cấp tài liệu cho việc huấn luyện AI, nhưng chỉ có rất ít người thực sự nhận được phần thưởng từ những điều đó. Hiện tại, 95% dữ liệu huấn luyện AI trên toàn cầu đang nằm trong tay của một số ít gã khổng lồ công nghệ, họ đang định nghĩa cách thức vận hành của thế giới nhờ vào "bể tài sản dữ liệu" hoàn chỉnh.
Trong lĩnh vực Web3, việc xây dựng cơ sở hạ tầng dữ liệu vẫn ở giai đoạn đầu. Chi phí lưu trữ mỗi GB dữ liệu trên Ethereum lên tới 900.000 USD, trong khi một số dự án mở rộng có thể phải chi hàng triệu USD chỉ để lưu trữ tạm thời dữ liệu ngoài chuỗi. Trong khi đó, nhiều công ty AI vẫn đang thu thập dữ liệu công khai có chất lượng không cao thông qua web crawler, trong khi đó việc cấp phép dữ liệu, quản lý bản quyền và cơ chế khuyến khích nội dung gần như vẫn còn trống.
Nói tóm lại, đây là một nền kinh tế có giá trị sản xuất hàng năm 3 ngàn tỷ USD, nhưng lại thiếu một "hệ điều hành" riêng.
Đồng thời, một vấn đề mang tính bản chất hơn đang được xem xét lại: Dữ liệu nào thực sự có giá trị? Là những tệp tin lưu trữ tĩnh, hay là những tài sản dữ liệu có thể được đọc, ủy quyền, gọi và giao dịch? Câu trả lời đang dần trở nên rõ ràng. Cuộc cạnh tranh trong tương lai không còn là "Tôi có thể lưu trữ bao nhiêu dữ liệu", mà là "Tôi làm thế nào để sử dụng dữ liệu và giải phóng giá trị của nó".
Thị trường nghìn tỷ bị đánh giá thấp: Quyền sử dụng dữ liệu và vấn đề hiện thực hóa
Trong thời đại số hóa cao này, mỗi người đều tạo ra một lượng dữ liệu khổng lồ mỗi ngày: những phát ngôn trên các nền tảng xã hội, nội dung sáng tạo, dấu vết sử dụng sản phẩm, hình ảnh và video được tải lên, thậm chí là một lượng lớn tài liệu công khai vô tình được cung cấp cho các mô hình AI.
Điều đáng suy nghĩ là, mặc dù Web3 ủng hộ "quyền sở hữu của người dùng" và "phi tập trung", nhưng trong lĩnh vực dữ liệu, cơ sở hạ tầng dữ liệu thực sự có thể sử dụng, kiểm soát và chuyển đổi thành giá trị gần như là trống rỗng. Nói cách khác, tài sản trên chuỗi có thể giao dịch, kết hợp và khuyến khích, nhưng dữ liệu vẫn ở trạng thái "hòn đảo", không thể lưu thông hiệu quả và cũng không thể tạo ra lợi nhuận.
Trong một thời gian dài, một số vấn đề sau đây luôn tồn tại:
Lưu trữ và tính toán tách biệt có nghĩa là khi sử dụng dữ liệu vẫn cần phụ thuộc vào các công cụ tập trung hoặc logic ngoài chuỗi, trải nghiệm dữ liệu Web3 không hoàn chỉnh.
Các vấn đề cấu trúc này đã trực tiếp dẫn đến việc khó khăn trong việc hiện thực hóa quan niệm "dữ liệu là tài sản". Chúng ta thường nói về "trao quyền cho dữ liệu", nhưng một khi liên quan đến các hành vi cụ thể như ủy quyền, gọi, giao dịch, thì chúng ta nhận ra rằng thiếu một nền tảng trên chuỗi thực sự có thể đáp ứng những nhu cầu này.
Sự xuất hiện của một dự án cơ sở hạ tầng dữ liệu nào đó là để giải quyết những mâu thuẫn cốt lõi này. Nó không chỉ cung cấp "lưu trữ rẻ hơn", mà còn định nghĩa lại vai trò của dữ liệu trên chuỗi từ góc độ có thể lập trình, có thể thực thi và có thể khuyến khích. Để dữ liệu không còn là những tệp được lưu trữ một cách thụ động, mà trở thành "tài sản gốc trên chuỗi" có quy tắc, giá trị và khả năng hành động.
Logic cốt lõi: không phải lưu trữ dữ liệu, mà là giải phóng giá trị của dữ liệu
Trong bối cảnh blockchain truyền thống, khi nhắc đến "dữ liệu", người ta thường nghĩ ngay đến "lưu trữ"—ghi dữ liệu vào blockchain hoặc các giải pháp ngoài chuỗi để đảm bảo tính khả dụng và không bị sửa đổi. Đây chính là trọng tâm chính của một số giao thức lưu trữ: nhấn mạnh vào việc dữ liệu được lưu trữ lâu dài, ổn định và chi phí thấp.
Nhưng góc nhìn về cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới hoàn toàn khác. Ngay từ khi ra đời, chúng không phải để làm một "ổ đĩa rẻ hơn", mà được thiết kế xoay quanh một vấn đề cốt lõi: Làm thế nào để dữ liệu thực sự trở thành tài sản trên chuỗi có "khả năng hành động", tham gia lưu thông, được sử dụng và tạo ra giá trị.
Đây cũng là sự khác biệt cơ bản nhất giữa cơ sở hạ tầng dữ liệu mới và giao thức lưu trữ truyền thống - không phải lưu trữ dữ liệu, mà là giải phóng giá trị của dữ liệu.
Trong thế giới Web3, "lưu trữ" luôn là một hoạt động có chi phí cao. Chẳng hạn, chi phí lưu trữ trên chuỗi của Ethereum lên tới hàng trăm nghìn thậm chí hàng triệu USD/GB, gây cản trở lớn cho sự phát triển của các ứng dụng dữ liệu.
Cơ sở hạ tầng dữ liệu mới thông qua tối ưu hóa kiến trúc nền tảng và cơ chế phân bổ tài nguyên, đã giảm đáng kể chi phí lưu trữ trong khi đảm bảo tính an toàn và khả dụng của dữ liệu. Điều này rất hấp dẫn đối với các tình huống như đào tạo mô hình AI, nền tảng nội dung, giao thức xã hội, nơi cần xử lý lượng dữ liệu khổng lồ.
Các giao thức lưu trữ truyền thống thường nhấn mạnh "dữ liệu không được mất sau khi lên chuỗi", nhưng khi cần đọc những dữ liệu này, thường tồn tại các vấn đề như gọi phức tạp, độ trễ cao, và giao diện không chuẩn.
Cách thiết kế của cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới giống như một cơ sở dữ liệu: dữ liệu không phải là "lưu trữ", mà là "có sẵn". Các nhà phát triển có thể đọc và xử lý dữ liệu trên chuỗi với độ trễ thấp, hiệu suất cao thông qua các phương thức quen thuộc, trải nghiệm này rất quan trọng đối với các ứng dụng cần tương tác thời gian thực hoặc gọi tần suất cao.
Một số cơ sở hạ tầng dữ liệu hoàn toàn tương thích với EVM, cho phép các nhà phát triển sử dụng các công cụ sinh thái Ethereum như Solidity, Hardhat, Foundry, để xây dựng trực tiếp các logic hợp đồng liên quan đến dữ liệu.
Điều này không chỉ giảm bớt rào cản trong việc chuyển đổi từ Web2 sang Web3, mà còn cho phép các nhà phát triển Ethereum hiện tại có thể xây dựng DApp xung quanh "tài sản dữ liệu" một cách liền mạch, mở rộng các trường hợp ứng dụng mới, chẳng hạn như thị trường dữ liệu có thể cấp phép, nền tảng xử lý AI trên chuỗi, hệ thống quản lý bản quyền nội dung, v.v.
Khác với cấu trúc chuỗi đơn, cơ sở hạ tầng dữ liệu mới sử dụng kiến trúc sổ cái đa dạng, cho phép các loại dữ liệu khác nhau có thể thiết lập các chu kỳ lưu trữ và quyền truy cập khác nhau. Ví dụ, một số dữ liệu tạm thời có thể được thiết lập thời gian tự động tiêu hủy, dữ liệu nhạy cảm có thể cấu hình logic xác thực quyền truy cập, dữ liệu công khai thì có thể mở quyền truy vấn.
Khả năng "quản lý vòng đời dữ liệu" linh hoạt này cho phép cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới đáp ứng các nhu cầu phức tạp trong các lĩnh vực khác nhau như AI, nội dung, xã hội và tài chính.
Đây là điểm khác biệt nhất của cơ sở hạ tầng dữ liệu mới. Trên những nền tảng này, dữ liệu không chỉ là các khối thông tin "được lưu trữ thụ động", mà nó có thể nhúng các quy tắc như định giá, ủy quyền, sử dụng, và được thực hiện tự động thông qua hợp đồng thông minh.
Nói cách khác, mỗi một phần dữ liệu đều mang theo "hợp đồng tự giác", nó có thể:
Hình thức "tài sản dữ liệu có thể lập trình" này khiến cho dữ liệu không còn là nội dung tĩnh, mà trở thành một loại tài sản trên chuỗi thực sự có thể giao dịch, có thể khuyến khích và có thể kết hợp. Định vị của cơ sở hạ tầng dữ liệu thế hệ mới không còn là "giao thức lưu trữ phi tập trung" theo nghĩa truyền thống, mà là nền tảng cơ sở hạ tầng hướng tới nền kinh tế dữ liệu trong tương lai. Nó kết hợp lưu trữ, sử dụng, giao dịch và thực thi thành một thể thống nhất, tạo ra một vòng khép kín hoàn chỉnh cho dữ liệu từ việc sản xuất đến lưu thông rồi đến hiện thực hóa.
Đối với các nhà phát triển, đây là một nền tảng công cụ với rào cản thấp và hiệu quả cao; đối với các nhà sáng tạo, đây là một kênh giải phóng giá trị đáng tin cậy và có thể kiểm soát; và đối với toàn bộ hệ sinh thái Web3, nó có thể là chìa khóa mở ra mô hình mới "dữ liệu là tài sản".
Cơ sở hạ tầng dữ liệu, đang trở thành chiến trường cốt lõi mới
Trong vài năm qua, sự chú ý của ngành công nghiệp tiền điện tử chủ yếu tập trung vào hiệu suất chuỗi công khai, đổi mới DeFi, ứng dụng NFT, v.v. Nhưng với sự phát triển nhanh chóng của AI, mô hình lớn và sáng tạo nội dung, "dữ liệu" - nguồn tài nguyên cơ bản nhưng có giá trị chiến lược nhất - đang trở thành "tiền tệ cứng" trong sự đồng thuận của ngành.
Đặc biệt trong bối cảnh Web3, vai trò của dữ liệu không chỉ là ghi chép thông tin, mà còn là nguyên liệu cho một loạt cơ chế cốt lõi như thực thi hợp đồng thông minh, đào tạo mô hình AI, ánh xạ danh tính, xác thực nội dung, v.v. Cơ sở hạ tầng dữ liệu không còn là nhân vật phụ bên lề, mà đang hướng tới trung tâm của ngành công nghiệp.
Chúng ta có thể thấy rõ xu hướng này từ một loạt sự kiện gần đây.
Những sự kiện tưởng chừng độc lập này thực chất chỉ về một thực tế: Web3 đang bước vào một giai đoạn mới "dữ liệu là tài sản cốt lõi", nhu cầu về dữ liệu trên chuỗi "có thể sử dụng, có thể kiểm soát, có thể chuyển đổi thành tiền" đang tăng trưởng theo cấp số nhân.
Nhưng cho đến nay, chúng ta vẫn thiếu một cơ sở hạ tầng dữ liệu chung, ổn định và hỗ trợ gọi quy mô lớn.
Giải pháp hiện tại hoặc tập trung vào lưu trữ nhưng không thể gọi (như một số giao thức lưu trữ), hoặc chỉ giải quyết các vấn đề thuộc các lĩnh vực cụ thể (như giao thức cấp phép IP), vẫn chưa xuất hiện một chuỗi cơ bản đầy đủ chức năng được thiết kế dành cho "tài sản dữ liệu tổng quát".
Đây là lý do tại sao điểm cắt của hạ tầng dữ liệu thế hệ mới lại quan trọng đến vậy. Chúng không chỉ lấp đầy khoảng trống "lưu trữ dữ liệu + gọi + giao dịch", mà còn cung cấp một giải pháp có thể kết hợp, mở rộng và quy mô cho toàn bộ hệ sinh thái thông qua dữ liệu có thể lập trình và cơ chế thực thi hợp đồng thông minh.
Nói cách khác, đây là "chuỗi dữ liệu chính" mà thị trường đang chờ đợi.
Dữ liệu không chỉ là "tài nguyên", mà còn nên là "tài sản"
Lưu trữ là điểm khởi đầu, nhưng không phải là điểm kết thúc. Để thực sự giải phóng giá trị dữ liệu, cần một bộ công nghệ và kiến trúc xung quanh "quyền sử dụng, cơ chế khuyến khích, kiểm soát hợp đồng".
Một thế hệ cơ sở hạ tầng dữ liệu mới đang được xây dựng, đó chính là một chuỗi blockchain cơ sở sẽ thực sự chuyển đổi "dữ liệu" thành "tài sản".
Từ người sáng tạo nội dung đến người huấn luyện mô hình AI, từ mạng xã hội phi tập trung đến nền tảng tính toán trên chuỗi, miễn là bạn đang xây dựng một sản phẩm Web3 phụ thuộc vào dữ liệu, những cơ sở hạ tầng dữ liệu mới này có thể trở thành những lựa chọn bạn phải xem xét.
Tương lai của dữ liệu không chỉ là "đưa vào" mà còn là "làm thế nào để tạo ra giá trị và xuất ra". Và quá trình này cần một chuỗi được sinh ra đặc biệt cho mục đích này.