DeSci: Mô hình nghiên cứu khoa học trên chuỗi có thể phát triển lâu dài?

Gần đây, khái niệm khoa học phi tập trung (DeSci) đã gây ra nhiều tranh cãi trong giới tiền điện tử. DeSci nhằm mục đích sử dụng công nghệ blockchain để cung cấp các kênh tài trợ mới cho nghiên cứu khoa học, nền tảng chia sẻ kiến thức và cơ chế đánh giá. Khái niệm này đã nhận được sự ủng hộ từ một nền tảng giao dịch nổi tiếng và người sáng lập Ethereum, khiến giá của các token liên quan tăng mạnh, đồng thời cũng thúc đẩy sự ra đời của một loạt các dự án tiềm năng mới.

Ý tưởng cốt lõi của DeSci là xây dựng cơ sở hạ tầng công cộng thông qua công nghệ Web3, nhằm đạt được phân bổ tài chính nghiên cứu công khai và minh bạch, lưu trữ và truyền bá kết quả nghiên cứu một cách mở. Nó khuyến khích các nhà khoa học chia sẻ công khai nghiên cứu và nhận được sự công nhận, đồng thời cho phép công chúng dễ dàng tiếp cận và tham gia nghiên cứu. Hiện tại, các dự án DeSci chủ yếu tập trung vào hướng huy động vốn, thông qua việc token hóa để tài trợ cho các dự án nghiên cứu phát triển, đồng thời đưa kết quả nghiên cứu lên chuỗi để tăng cường tính minh bạch và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Mặc dù tầm nhìn của DeSci rất hấp dẫn, nhưng hiện tại dường như yếu tố đồn thổi lớn hơn ứng dụng thực tế. Sự lâu dài của nghiên cứu khoa học và tính chất ngắn hạn của thị trường tiền điện tử có sự mâu thuẫn rõ ràng. Nghiên cứu thường cần một khoản đầu tư lớn trong nhiều năm, có rủi ro rất cao, thường dựa vào sự hỗ trợ tài chính từ nhà nước và các doanh nghiệp lớn. Trong khi đó, thị trường tiền điện tử lại chú trọng vào những điểm nóng ngắn hạn, khó có thể duy trì sự quan tâm lâu dài.

Xét về lịch sử, DeSci không phải là một khái niệm hoàn toàn mới. Vào tháng 7 năm 2021, dự án tiêu biểu VitaDAO đã được thành lập, với mục tiêu tài trợ cho nghiên cứu về tuổi thọ. Mặc dù đã từng thu hút một chút sự chú ý, nhưng sự phát triển sau đó không như mong đợi. VitaDAO đã đầu tư vào nhiều dự án và hợp tác với các trường đại học nổi tiếng, nhưng kết quả thực tế vẫn còn hạn chế.

DeSci cũng gặp phải thách thức trong việc ứng dụng công nghệ. Mặc dù việc đưa kết quả nghiên cứu lên chuỗi giúp tăng cường tính minh bạch, nhưng lại tồn tại xung đột cấu trúc với hệ thống nghiên cứu hiện tại tương đối khép kín. Hầu hết các nhóm nghiên cứu giữ bí mật cao về dữ liệu và kết quả, việc phi tập trung có thể mang lại rủi ro về an ninh.

Xét về hiệu suất thị trường, lĩnh vực DeSci gần đây đã tăng giá ngược dòng, nhưng quy mô vẫn còn nhỏ. Vốn hóa thị trường của các dự án hàng đầu chỉ trong khoảng 1-2 triệu USD, thấp hơn nhiều so với các lĩnh vực phổ biến khác. Mức độ tham gia của các tổ chức không cao, và sự chú ý trên thị trường thứ cấp cũng hạn chế.

Tuy nhiên, so với các khái niệm đầu cơ khác, DeSci có một số lợi thế nhất định. Nó có các dự án nghiên cứu thực tế hỗ trợ, bất kỳ tiến triển nào cũng có thể củng cố câu chuyện. Lĩnh vực y sinh có nhu cầu tài chính lớn và cũng dễ dàng kết hợp với công nghệ blockchain. Ngoài ra, DeSci còn có hiệu ứng phá vỡ tiềm năng, trong tương lai có thể thu hút các nhân vật nổi tiếng trong cộng đồng nghiên cứu truyền thống tham gia.

Từ góc độ thị trường vĩ mô, hiện tại, đồng MEME đã trở thành nơi tập trung chính của vốn, thay vì các đồng altcoin truyền thống. Sau sự tăng giá mạnh của Bitcoin, các đồng token chính khác có hiệu suất trung bình, mùa "altcoin" trước đây dường như khó có thể tái hiện. Điều này phản ánh sự thay đổi trong cấu trúc thị trường, các nhà đầu tư ngày càng ưa chuộng các dự án MEME có xu hướng đầu tư nhanh chóng và hiệu ứng tài sản tập trung.

Tuy nhiên, cơ hội thị trường MEME rất hiếm. Dữ liệu cho thấy chỉ có rất ít token MEME có thể đạt được giá trị thị trường cao. Do đó, tìm kiếm sự cân bằng giữa sự chú ý và giá trị lâu dài sẽ là chìa khóa cho sự phát triển tương lai của các dự án MEME. Đối với các nhà đầu tư cá nhân, bảo vệ vốn gốc và tránh mất trắng vẫn là những yếu tố quan trọng hàng đầu.